‘De verbinding tussen moeder en kind is ons sterkste menselijke instinct en de gevolgen zijn groot wanneer dit proces niet goed verloopt’, weet verloskundige en coach Merlijn de Boer. Binnen Kraamzorg Nascholing Nederland (KZNN) formuleert zij de inhoud van de scholingen. Een van die scholingen is “274 dagen Hechten”: 38 weken zwangerschap gerekend vanaf de conceptie plus acht dagen kraamzorg. Een scholing die specifiek bedoeld is om kraamverzorgenden gevoelig te maken voor het bevorderen van veilige hechting.
Sanne Verhoeff
Veilige hechting
Merlijn: ‘Die veilige hechting begint al bij de conceptie. Ik, of eigenlijk mijn grote voorbeeld op dit gebied, Paulien Kuipers, vergelijkt het met het weven van een heel dik kleed. Ouders maken samen met hun kind een duurzame emotionele band. Gehechtheid slaat op het weefwerk dat ouders samen met hun kind weven. Een kind dat veilige hechting mist, blijft onbewust hunkeren naar bevestiging en liefde. Natuurlijk heeft iedereen foutjes in het weefwerk, een draadje dat niet helemaal goed zit. Het is echter belangrijk dat ouders de emoties die hierbij vrijkomen, leren reguleren.’
Ook gebeurtenissen tijdens een bevalling laten sporen na en worden meegeweven in de band tussen ouders en kind. Merlijn: ‘Er zijn tijdens een bevalling momenten dat een moeder de verbinding met haar baby verliest. Denk aan pijnstelling, waardoor de moeder haar onderlichaam niet meer voelt.’ Door, bijvoorbeeld, woorden te geven aan het tijdelijk verliezen van die verbinding, kan dit stukje geheeld worden. Hoe beter de hechting op gang komt, hoe groter de kans op een optimale start voor een kind. Het is dus begrijpelijk dat een kraamverzorgende veel moet weten over dit proces. Dat is precies waar de scholing “274 dagen hechten” over gaat. Tijdens deze scholing leert een kraamverzorgende onder andere hoe zij de juiste woorden geeft aan het bevorderen van verbinding tussen ouders en kind. Ze krijgt handvatten over hoe zij de kraamvrouw/het gezin kan ondersteunen om een negatieve bevallingservaring te doorleven.
Afhankelijk van goede kraamzorg
Merlijn is in ’93 afgestudeerd als verloskundige. Samen met haar collega Yvonne Bakker werd zij al snel gevraagd om in de omgeving van Geertruidenberg verloskundigenzorg te verlenen. ‘We hebben jaren hard gewerkt als verloskundigen in aanvankelijk een duo praktijk: Verloskundigenpraktijk De Moriaen. Vanaf het begin hadden we goed contact met kraamverzorgenden in de regio. Zij leveren immers een hele belangrijke bijdrage aan een goede start tussen ouder en kind. Wij zijn afhankelijk van goede kraamzorg. Op een gegeven moment vroeg een (toen nog) kleine kraamzorgorganisatie in de regio ons om scholingen te geven aan kraamverzorgenden over de visie die wij hebben over het belang van een goede start tussen moeder en kind.’ Inmiddels is het team van De Moriaen uitgebreid en beschikt de praktijk over eigen kraamzorg: MoriaenKraamzorg. Merlijn: ‘Kraamzorgorganisaties in onze regio zijn enorm in omvang toegenomen. Wij wilden juist klein blijven, korte lijnen en samen ontwikkelen en scholen. Vandaar het kleine kraamzorgteam aan onze verloskundigenpraktijk. We zijn zelf ook steeds ontwikkeling en volgen opleidingen. Deze kennis verwerken we weer in nieuwe scholingen voor onze kraamverzorgenden. We hebben er inmiddels 25.’
Specialisatie
Merlijn maakte onder andere een set van vijf scholingen, allen gericht op de hechting tussen ouders en kind: “Vragend luisteren”, “Hechting en gehechtheid”, “Bevallingsherstelgesprekken”, “Geboorte van ouders” en tot slot is er het “Verbindingsweekend”. Ook de scholing “274 dagen hechten” is hier onderdeel van. ‘Als je al deze scholingen hebt gedaan, dan kun je zeggen dat je gespecialiseerd bent in het bevorderen van hechting tijdens de kraamweek’, aldus Merlijn. ‘Belangrijk want veilig gehecht zijn zorgt voor een goed basiszelfvertrouwen. Wanneer je ouders kunt leren hoe je hechting bevordert, draag je als kraamverzorgende bij aan een goede start tussen ouders en kind.’
Verbindende woorden voor ouders
Op welke manier kun je als kraamverzorgende een bijdrage leveren aan die veilige hechting? Merlijn: ‘Dit kan bijvoorbeeld door verbindende woorden te geven. Denk aan een zin als “ik zie dat je baby niet lekker heeft geslapen, terwijl jij zo je best deed”. Als een moeder pijnstilling heeft gekregen tijdens de bevalling waardoor haar onderlijf tijdelijk verdoofd was, kan de moeder dit later bespreken met haar kindje. “Mama moest verdoofd worden, maar nu is ze er weer”, kan ze dan zeggen. De moeder leeft zich in, in de gevoelens van haar baby. Mentaliseren noemen we dat, het proberen te begrijpen van jezelf en anderen, het is een belangrijk onderdeel van onze visie. Ouders hebben soms geen idee dat zo’n klein mensje alles hoort en meekrijgt, ook al kan een baby hier zelf nog geen woorden aan geven. Dat mentaliseren, is ook iets dat kraamverzorgenden leren in de scholing.
Een kraamverzorgende kan volgens Merlijn bepaalde dingen signaleren in een gezin, en het dan vervolgens goed voordoen. ‘Omdat vrouwen tijdens de bevalling heel “open” zijn, nemen zij tijdens de kraamweek heel veel op.’
Motherhood constellation
In de scholing leren kraamverzorgenden ook dat alle ouders een “motherhood constellation” doormaken. Dit gaat uit van het feit dat de (aanstaande) moeder een andere mentale organisatie ontwikkelt dan voorheen. Al tijdens de zwangerschap verplaatst haar interesse zich van thema’s over seksualiteit en man-vrouwverhouding naar thema’s die horen bij moeder worden. Denk aan: hoe houd ik mijn baby in leven, kan ik van mijn baby houden en hem gelukkig maken, heb ik voldoende steun om voor mijn baby te zorgen en kan ik mijn identiteit aanpassen aan de nieuwe moederrol? Er is ook aandacht voor de geboorte van een vader. Kan hij steun bieden aan de prille moeder-kindrelatie, kan hij de verantwoordelijkheid die past bij het ouderschap aan en kan hij zijn vaderrol integreren in zijn identiteit? Vaders voelen zich minder buitengesloten als zij betrokken worden. Merlijn: ‘Voor een kraamverzorgende is het heel goed om die vier thema’s te snappen. Als de observatie van een kraamverzorgende goed is naar zowel ouders als kind, dan draagt ze bij aan de start van een goede band ofwel; de driehoek van liefde tussen moeder, vader/partner en kind.’
Driehoek van liefde
Merlijn geeft een mooi voorbeeld van wat je als kraamverzorgende kunt doen om een (tijdelijk) verbroken verbinding tussen ouders en kind te herstellen. ‘Veel kraamverzorgenden die voor het eerst bij mij komen vinden dit heel gek om te doen: een kindje in bad doen, uit bad halen en dan nat en bloot bij vader en moeder neerleggen met de woorden “dit is (naam van het kindje)”. Dan gaan ze knuffelen, voelen, ruiken. Als ze dit moment direct na de bevalling (het gouden uur) gemist hebben, herstelt het de driehoek van liefde. De harten van de ouders gaan open. Kinderen die niet goed in die driehoek zitten, huilen veel en zoeken steeds troost. De helft van alle babyklachten heeft met het missen van verbinding te maken. Door kleine handvatten te bieden, kun je een gezin al helpen. Als het je lukt om de harten van ouders te openen, kun je hét verschil maken.’
274 dagen hechten
“274 dagen hechten” is een scholing van Kraamzorg Nascholing Nederland en geaccrediteerd voor drie punten door het KCKZ. Hij wordt zowel in Verloskundigenpraktijk De Moriaen te Geertruidenberg gegeven als op locatie. Meer informatie is op te vragen via [email protected].