Wie werkt in de geboortezorg heeft haar naam de afgelopen maand waarschijnlijk wel voorbij zien komen: Anne-Jet Harms, kraamverzorgende bij RST Zorgverleners. Ze kraamde bij een gevlucht Oekraïens gezin. Nadat haar naam genoemd werd in de lokale media, stond haar telefoon opeens roodgloeiend. Dat was helemaal niet haar bedoeling. Wat Anne-Jet belangrijk vindt is dat zij dit gezin hulp heeft kunnen bieden. ‘Het zijn vijf vrolijke, fijne dagen geweest. Dat was mijn doel. Het gezin heeft immers al genoeg meegemaakt’, aldus Anne-Jet.
Tekst: Sanne Verhoeff
Het aantal geregistreerde vluchtelingen uit Oekraïne stond medio april op 42.440. Onder deze vluchtelingen bevinden zich ook zwangere vrouwen. Hoe komen zij aan kraamzorg en.. op welke manier geef je vorm aan kraamzorg aan een gevlucht gezin?
Alle asielzoekers in Nederland hebben recht op gezondheidszorg. Dit is vastgelegd in de Regeling Zorg Asielzoekers (RZA). Ze zijn in Nederland automatisch verzekerd voor de meeste zorg waar Nederlanders voor verzekerd zijn. De zorg aan asielzoekers is zorg in natura, wat inhoudt dat zorg alleen vergoed wordt wanneer de zorgaanbieder een contract heeft met RMA (Regeling Medische Zorg Asielzoekers) Healthcare. Zo zijn bijvoorbeeld alle Nederlandse ziekenhuizen gecontracteerd, wat inhoudt dat asielzoekers in alle Nederlandse ziekenhuizen terechtkunnen. Voordat er een asielzoekerscentrum (AZC) wordt geopend, gaan medewerkers in gesprek met mogelijk geschikte zorgaanbieders van dat centrum, onder andere met verloskundigenpraktijken en kraamzorgorganisaties. Extra inzet is niet voor iedereen te realiseren, soms simpelweg vanwege gebrek aan capaciteit. RST Zorgverleners wilde graag helpen en biedt kraamzorg aan Oekraïense vluchtelingen. Anne-Jet Harms is een van de kraamverzorgenden die onlangs hulp bood aan een gezin dat wordt opgevangen in Genemuiden. Ze komt uit Genemuiden en is nog maar net begonnen als kraamverzorgende.
Al doende leert men
‘Vorig jaar deed ik mijn eindstage bij RST Zorgverleners en sinds juni 2021 ben ik gediplomeerd. Ik ben hier blijven werken omdat ik het een mooie, betrokken en persoonlijke organisatie vindt.’ Volgens haar kan in principe elke kraamzorgorganisatie kraamzorg aan vluchtelingen geven, al vergt het zeker iets van een organisatie. ‘Je moet het wel kunnen regelen. Wij hebben een christelijke achtergrond en ons motto is dat we er zijn voor onze naasten en zorg verlenen aan iedereen die een beroep op ons doet. We de doen het graag. In Genemuiden zijn we druk met de opvang van vluchtelingen uit Oekraïne. Een verloskundige uit de regio had contact met een gevluchte kraamvrouw en zij heeft gevraagd of wij kraamzorg wilden verlenen. Ik stond op dat moment op wacht en mijn leidinggevende heeft gevraagd of ik het zag zitten. Ik ben natuurlijk nog maar net begonnen in de kraamzorg maar al doende leert men. Ik wilde het graag doen’, vertelt Anne-Jet enthousiast.
Verbouwd fabriekspand
Het betreffende gezin verbleef met drie gezinnen in een verbouwd fabriekspand. ‘Ze hadden daar hun eigen kamer, met alles erop en eraan. Er waren veel spullen verzameld: er was een box, een wiegje en er waren kleertjes. Het was allemaal heel goed geregeld. Voor mij ook fijn om te weten, dan ga je er toch met een geruster gevoel naartoe. Niet voor elke vluchteling is alles immers zo goed geregeld. Natuurlijk dacht ik van tevoren wel “hoe ga ik dit aanpakken?” Je weet natuurlijk niet goed wat je kunt verwachten. Aan de andere kant: als kraamverzorgende weet je dat eigenlijk nooit. Elk gezin is immers anders.’ Het gezin kreeg 24 uur kraamzorg, waarin er tijd was voor de belangrijkste controles. Sommige gesprekken vonden samen met een tolk plaats en verder werd er Engels gesproken.
Andere cultuur
Anne-Jet heeft vooral geprobeerd zichzelf te blijven tijdens de kraamdagen bij dit Oekraïense gezin. ‘Normaal gesproken tast ik ook altijd af wat er nodig is. Deze mensen hebben veel meegemaakt en die spanning voel je wel. Je komt in een gezin dat helemaal is uitgeput. Ik heb niet specifiek gevraagd naar wat zij allemaal hebben meegemaakt. Als ze er iets over wilden vertellen, dan deden ze dit uit zichzelf. Mijn doel was om er een mooie kraamtijd voor de kraamvrouw van te maken. ’ Natuurlijk waren er ook cultuurverschillen. Kraamzorg is iets typisch Nederlands en mensen uit Oekraïne kennen deze zorg helemaal niet. ‘Bij ons liggen de vrouwen meestal een week in het kraambed, dat zijn ze in Oekraïne niet gewend hoor. Ze zijn echt keihard voor zichzelf. Ik heb ook gemerkt dat de familie heel goed voor elkaar zorgt, ze waren best op zichzelf. Ik hoefde echt geen stofzuiger te pakken, dat werd allemaal gedaan door familieleden. Ik wilde mij ook niet teveel met hun rituelen bemoeien en ben een beetje op de achtergrond gebleven. Ik heb de standaard controles gedaan, geholpen met het badje van de baby en daarna nam de familie het graag over.’
RST Zorgverleners heeft inmiddels meerdere aanvragen gekregen voor het bieden van kraamzorg aan vluchtelingen. Een paar gezinnen staan op de wachtlijst. Anne-Jet is blij dat zij hulp heeft kunnen bieden. De jonge kraamverzorgende heeft haar doel voor deze dagen bereikt: het gezin heeft een paar vrolijke kraamdagen gehad, ondanks de spannende tijd waarin zij leven. Het heeft haar zeker ook aan het denken gezet. ‘Je zou maar moeten vluchten uit het land waar je vandaan komt, dat is heel angstig. Ze weten niet wat de toekomst hen brengt.’
Gezondheidszorg aan asielzoekers
GZA (Gezondheidszorg Asielzoekers) is het team op locatie en de Praktijklijn GZA is een landelijk gezondheidscentrum dat werkt vanuit zorglocaties dicht bij of op asielzoekerscentra. Hier kunnen asielzoekers terecht voor een consult met een huisarts, praktijkverpleegkundige, praktijkondersteuner huisartsenzorg GGZ of een praktijk assistent. Naast de locaties op de asielzoekerscentra, is er de GZA praktijklijn. Hier werken triagisten (eerste aanspreekpunt op de huisartsenpost), huisartsen en administratief medewerkers. Asielzoekers kunnen de Praktijklijn bellen voor medische vragen, het maken van afspraken en het regelen van ziekenvervoer. GZA is vaak de eerste plaats waar een zwangere vrouw zich meldt of waar een zwangerschap wordt vastgesteld. Het team geeft voorlichting en maakt een afspraak bij de verloskundige. GZA geeft de zwangerschap tevens door aan het COA. Als een zwangere belt met medische klachten of in verband met de bevalling, wordt er getriageerd. Bij spoed wordt in afstemming met de verloskundig zorgverlener de benodigde zorg en vervoer ingezet.
Bron: Ketenrichtlijn Geboortezorg Asielzoekers