Oxytocine wordt ook wel het gelukshormoon genoemd. Het komt onder andere vrij bij knuffelen. Ook voor baby’s is het belangrijk geknuffeld te worden, bijvoorbeeld voor de ontwikkeling van het emotionele brein. Al heeft bijna niemand bewuste herinneringen van zijn tijd als baby, toch is het een van de belangrijkste fases in het leven. In die eerste duizend dagen wordt hét fundament gelegd voor de rest van de ontwikkeling. Alle vroegere ervaringen dragen hieraan bij, dus ook hoe vaak een baby geknuffeld is. Minke den Heijer, orthopedagoog, Infant Mental Health-specialist en oprichter van de Babykennis Academie, vertelt er graag meer over.
Tekst: Sanne Verhoeff
Minke was naar eigen zeggen altijd gek op baby’s. ‘Op familiefeestjes was ik meestal in de buurt van een baby te vinden. Na mijn studie orthopedagogiek heb ik mij gespecialiseerd in jonge kinderen. Ik heb gewerkt op een derdelijns GGZ-poli. Soms kwamen daar kinderen waarvan ik dacht: “waren ze maar eerder gekomen”. Als Infant Mental Health-specialist (IMH) wilde ik de kennis hierover breed verspreiden in de maatschappij. In 2013 ben ik begonnen met scholing, vooral gericht op de eerstelijnszorg.’ Minke richtte de Babykennis Academie op: een online platform voor ouders en zorgprofessionals. Het aanbod is ontwikkeld vanuit de IMH-visie (zie kader). Er wordt op verschillende manieren aandacht besteed aan ouderschap, de ouder-kindrelatie, hechting en vroegkinderlijke ontwikkeling. Met scholing en training aan zorgprofessionals wil de Babykennis Academie een bijdrage leveren aan de meest kansrijke start voor alle baby’s.
Knuffelen
Knuffelen speelt een belangrijke rol bij de ontwikkeling van een goede ouder-kindrelatie. Op welke manier? Minke legt uit: ‘Als ouder en kind knuffelen, komen er veel positieve hormonen vrij, zoals oxytocine. Hier worden baby’s rustig van en het reguleert het stressniveau. Op de korte termijn is het vooral goed voor de vitale functies: een stabiele bloedsuiker, minder stress en betere groei van het kindje. Op de lange termijn is het goed voor de ontwikkeling van het emotionele brein. Kinderen in de puberteit en volwassenen ervaren minder angst en hebben meer zelfvertrouwen als ze veel geknuffeld zijn. Het helpt kinderen om zich geborgen en geliefd te voelen. Ook al lijkt het misschien alsof je je niets meer kunt herinneren van je tijd als baby, het gevoel blijft wel degelijk hangen.’
Als ouders hun baby knuffelen, komen er veel positieve hormonen vrij – Minke den Heijer
Of er genoeg wordt geknuffeld? ‘Op zich zit het in onze natuur maar de instincten bij mensen kunnen geblokkeerd raken. Ook is er soms verwarring vanwege de adviezen die jonge ouders krijgen.’ Minke bedoelt daarmee onder andere adviezen met betrekking tot het wel of niet laten huilen van een baby, of het wel of niet terugleggen in zijn bedje. ‘Voor jonge ouders is het dan soms de vraag “luister ik naar mijn moeder of naar de zorgprofessional?” Oudere generaties zeggen eerder “laat maar lekker huilen hoor, dat is goed voor de longetjes”. Zorgprofessionals zien echter steeds vaker het belang van een goede hechting en hebben daardoor een andere benadering.’
Gehechtheidstheorie
De laatste jaren is er heel veel onderzoek gedaan naar de gehechtheidstheorie. Deze theorie beschrijft hoe vroege ervaringen in de relatie met opvoeders van belang zijn bij de ontwikkeling van het zelfbeeld van kinderen en invloed hebben op relaties en vriendschappen die iemand later aangaat. In de kraamzorg is men bekend met het “gouden uur”: het allereerste uur na de geboorte waarin ouder en kind elkaar leren kennen. Een belangrijk uur voor een goede hechting tussen ouders en kind. Helaas is dit moment niet iedereen gegund, bijvoorbeeld bij een keizersnede of complicaties tijdens de bevalling.
Volgens Minke is het in dat geval heel belangrijk dat een kindje extra geknuffeld wordt, te beginnen bij de kraamtijd. ‘Vooral huid-op-huid contact is dan heel belangrijk. Als kraamverzorgende kun je er extra aandacht aan besteden als je weet dat ouders dit gouden uur gemist hebben. Toen ik net begon met lesgeven, hoorde ik nog vaak dat zorgprofessionals hier geen tijd voor hadden. Inmiddels is dit al veel vanzelfsprekender geworden.’
Goed kijken
Strikte en duidelijk afgebakende knuffelrichtlijnen zijn er niet. ‘Wat ik belangrijk vind is dat er goed naar de baby wordt gekeken. Als je merkt dat het kindje tot rust komt in de armen van papa of mama, dan raad je ouders aan hun baby vaker en langer te knuffelen. Als je merkt dat het kindje juist rustig wordt in zijn eigen bedje en meer afstand nodig heeft, dan adviseer je hen de baby sneller terug te leggen.’
Andere tips die kraamverzorgenden aan ouders kunnen geven, zijn onder andere het gebruiken van een draagdoek en het creëren van huid-op-huid contactmomenten. ‘Uit onderzoek is gebleken dat ouders de signalen van hun baby beter oppakken als het kind in een draagdoek wordt gedragen. Je bent dan immers heel dichtbij je kindje. Voor of na het badje is ook een mooi moment voor huid-op-huid contact.’ Minke benadrukt wel dat dit contact niet geforceerd moet worden. ‘Het is goed als kraamverzorgenden signaleren wanneer ouders moeite hebben met knuffelen, of aanraking. Als knuffelen lastig is voor ouders, heeft dit vaak een onderliggende oorzaak zoals eigen traumatische (jeugd)ervaringen.’
Nascholing
Met de Babykennis Academie geeft Minke ook nascholing aan kraamverzorgenden. ‘Ze zijn heel geïnteresseerd en op een goede manier met het onderwerp bezig. Ze besteden veel tijd aan baby’s, aan een goede hechting en zijn als beroepsgroep heel sterk. Ze hebben een grote rol in de ouder-kindrelatie. Het is mooi dat zij deze zorg kunnen bieden.’
De Infant Menthal Health-visie in het kort
Infant Mental Health (IMH) heeft oog voor het samenspel tussen omgeving, biologische factoren en de ouder-kind relatie.
Professionals die vanuit de IMH-visie denken en werken, kijken breed naar het ontwikkelingsverloop van het kind, de ouder en belangrijke anderen. Aandacht hebben voor de kwaliteit van de verschillende relaties in een systeem typeert het werken vanuit de IMH-visie, als ook hoe deze relaties de fysiologische kenmerken als verhoogde arousal tot aan sociaal-emotionele factoren en gezondheid beïnvloeden.
Professionals die de IMH-visie als uitgangspunt nemen in hun werk, willen zo vroeg mogelijk aandacht voor de kwaliteit van de ouder-kind relatie. Zij hebben aandacht voor preventie en vroegsignalen. Zo kan indien nodig een interventie ingezet worden om problemen te voorkomen of de ernst ervan te beperken.
Bron: imhnederland.nl