Een kind krijgen is voor iedereen een ingrijpende gebeurtenis, maar als je autisme hebt, kunnen er nog extra uitdagingen op je pad komen. De eerste periode na de geboorte kan vaak met gevoelens van frustratie of machteloosheid gepaard gaan. Als kraamverzorgende kun je de ouders, waarvan de moeder of vader autisme heeft, bijstaan met tips die de omgang van de pasgeboren baby kan vergemakkelijken. Mensen met autisme kunnen alleen erg van elkaar verschillen, dus ga vooral in gesprek over welke kenmerken het autisme bij hen heeft en hoe dit een rol speelt in de kraamtijd.
Tip 1
Mensen met autisme kunnen anders zijn op het gebied van communicatie, zo kunnen ze lichaamstaal wat later oppikken. Kraamverzorgenden kunnen hardop helpen om de (voornamelijk non-verbale) signalen van de baby te leren snappen en daarmee positieve wisselwerking te stimuleren door:
– Zelf te verwoorden wat te zien is (‘Zie je hoe hij naar je keek toen hij je stem hoorde?’)
– Samen te kijken naar de baby (‘Zie je dat hij smakt, dan heeft hij misschien wel honger’)
– Te verwoorden waar de gevoelens van de baby waarschijnlijk vandaan komen (‘Hoe bang zou hij geweest zijn toen hij zo bleef krijsen, misschien dacht hij wel: mijn mama komt nooit meer terug.’)
Tip 2
De zintuigelijke prikkelverwerking kan verschillen bij mensen met autisme, ze zijn vaak gevoeliger voor geluiden. Het huilen van een baby kan sneller tot overprikkeling leiden. Voor zowel de ouders als de baby is het belangrijk dat de spanning niet te veel oploopt. Probeer er samen met de ouders achter te komen wat zij kunnen doen bij overprikkeling? Wat helpt hun? Hoe kunnen ze even een time-out nemen?
Tip 3
Adviseer de ouders om één à twee raadgevers te kiezen om te voorkomen dat ze overspoeld raken door meningen en mogelijkheden.
Tip 4
Nieuwe handelingen kunnen lastig aan te leren zijn voor mensen met autisme. Probeer met de ouders een vast verzorgingsritueel af te stemmen (liefst op papier), zodat deze nieuwe handelingen eerder kunnen inslijten.
Tip 5
Vraag bij de ouders goed na hoe stress zich bij hen uit. Wanneer zij een vlakke mimiek/presentatie hebben, is stress niet aan het uiterlijk te zien. Een valkuil is datje ervan uitgaat van hoe gestrest iemand overkomt, terwijl mensen met autisme heel rustig over kunnen komen als ze compleet overprikkeld zijn.
Tip 6
Het versturen van de geboortekaartjes levert uiteraard reacties zoals telefoontjes of verzoeken tot bezoek op. Zijn de ouders hier al klaar voor in de kraamweek? Wellicht kunnen de kaartjes wat later pgestuurd worden.
Tip 7
Maak met de ouders een planning voor de kraamvisites, bij voorkeur niet ’s avonds en met een goede spreiding. Ook kan er een kraamborrel geadviseerd worden.
Tip 8
Over het algemeen zijn mensen met autisme wat meer gesteld op stilte en rust, sociale gesprekjes kosten energie en als het onderwerp niet relevant is, vaak nog meer energie. Stem met de ouders af wat bij hen een juiste balans is.
Tip 9
Leer de ouders veel tegen het kindje te praten, om hem te helpen de wereld om zich heen en zichzelf te gaan begrijpen. Op den duur leert een kindje zijn eigen gevoelens snappen en leert het dat grote gevoelens als boosheid, angst en frustratie ook weer te kalmeren zijn.
Tip 10
Er zijn apps (zoals Google Keep) of andere hulpmiddelen (zoals een family communication center) die de ouders kunnen helpen om overzicht te houden in bijvoorbeeld huishoudelijke klussen.
Tip 11
Ouderschap brengt voor iedereen uitdagingen met zich mee, voor mensen met of zonder een psychische kwetsbaarheid. Belangrijk is om mee te geven dat het niet perfect hoeft te gaan. ‘Goed genoeg’ is goed genoeg.
Deze tips komen uit de leidraad “Aanstaand ouderschap en autisme”. De leidraad is bedoeld voor mensen met autisme met een kinderwens (of twijfel), ter voorbereiding op zwangerschap, bevalling en de eerste tijd met een baby. De leidraad bevat citaten van ouders met autisme en, per fase, een lijst overwegingen. Uit een peiling (PAS, 2016) onder ouders die zelf autisme hebben en hun hulpverleners, kwam naar voren dat er behoefte is aan meer informatie rondom het thema (aanstaand) ouderschap. Ouders met autisme hielpen mee met de ontwikkeling, net als de werkgroep ‘moederschap en autisme’ van Female Autism Network of the Netherlands (FANN). Hopelijk kunnen de aanstaand ouders zich met behulp van deze leidraad beter voorbereiden en kan ook de ondersteuning aan hen worden verbeterd.